۱۳۹۶ فروردین ۲۹, سه‌شنبه

آلودگی های زیست محیطی ناشی از پیشروی پساب نیشکر در زمین‌های کشاورزی خرمشهر

با توجه به اینکه فرآیندهای استخراج شکر از نیشکر دارای حجم بالای پساب است که این پساب ها دارای مقدار زیادی مواد آلی هستند که دفع آنها در محیط زیست و رودخانه ها موجب آلودگی و ایجاد بوی تعفن در محیط اطراف آنها می شود. لذا تصفیه پساب این واحدها برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست ضروری است. متاسفانه در حال حاضر در اکثر کارخانجات تولید نیشکر در ایران هیچگونه عملیاتی بر روی پساب خروجی انجام نمی گیرد و این پساب آلوده وارد محیط زیست می شود.
چون فکر اصولي و منطقي در مورد پساب هاي توليدي به عنوان مهم ترين آلاينده نيشکر و تاثيرگذارترين بخش روي محيط اطرافش نشده بود.در ابتداي امر، پساب ها به رودخانه کارون تخليه مي شد.بعد از بحراني شدن وضعيت رودخانه به دليل کم آبي و به خاطر بالا رفتن EC کارون تصمیم گرفته شد این زه آب ها در اراضی پست کارون تخلیه شوند و در نهایت در سال ۷۷ این زهاب ها به زمین های پست کارون که آبگیر خطی بود تخلیه شدند.هم اکنون واحد شعيبيه (امام خميني) به رودخانه کارون، واحد دهخدا به تالاب هورالعظيم و واحدهاي شرق کارون (دعبل خزاعي، سلمان فارسي و فارابي) به تالاب شادگان تخليه مي شوند. واحدهاي غرب کارون (ميرزا کوچک خان و اميرکبير) در اراضي شمال شرق خرمشهر تحت عنوان حوضچه هاي تبخيري رها مي شوند که معروف شده به تالاب نيشکر.شوري اين پساب ها  بين چهار هزارميکروموس تا 16 هزار ميکروموس است آب تالاب ها و رودخانه هاي ما شيرين است، نمي توانيم پسابي که شوري آن 10 هزار ميکروموس است را در تالابي بريزيم که شوري آن دو هزار ميکروموس است. اگر اين کار را بکنيم می تواند به این رودخانه شوک وارد کندواکوسيستم آن را از بين خواهیم برد. حتی ماهی های آبگیر نیشکر ، هم برای صید مناسب نیست . و باید این ماهی ها ، از نظر سموم و فلزات سنگین بررسی شوند .که متاسفانه این کار انجام نمی گیرد.
 برطبق اصل 50 قانون اساسی ایران «در جمهوری اسلامی ایران حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعدی باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشد وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.
ما در این راستا می توانیم از تجربیات کشورهای دیکر استفاده کنیم ما اولين کشوري نيستيم که نيشکر مي کاريم، در جاهاي مختلف دنيا اين کار انجام شده است .کشورهاي آفريقايي، آمريکاي جنوبي، کوبا و چين و هند  خيلي قبل از ما آن هم در ابعاد وسيع تر کار کردند و روش هاي مديريتي خيلي خوب براي اين کار پيدا کردند. آنها مثل ما نيشکر دارند اما توانسته اند رودخانه ها و تالاب هايشان را حفظ کنند.  مثلادر استراليا سيستم هاي خيلي خوبي پياده کرده اند. از گونه هاي گياهي مناسبي که شوري آب را تا 60 هزار ميکروموس تحمل و جذب مي کند و کاهش مي دهد، استفاده مي کنند. کاهش حجم پساب با مديريت در مزرعه و مديريت خارج از مزرعه يکي از مواردي است که بايد به سرعت آن را اجرا کنيم. در دنيا سيستم هاي مديريت زيست محيطي پساب به سمت «تخليه صفر» مي رود. يعني کاري مي کنند که تخليه پساب خود را به صفر برسانند. بنابراین واقعا با مديريت و بررسی  پساب مي توان مشکل را کاهش داد و  پساب هاي نيشکر را که تهديدي است براي محيط زيست، بايد به فرصت تبديل کرد. با مديريت پساب مي توان تا بيش از 20 درصد در مصرف آب صرفه جويي کرد.